نماز داراى حدود و معیارهایى است که رعایت آنها و محافظت بر آنها، به حضور قلب در نماز کمک مى کند. هر نمازگزارى باید این حدود را بشناسد؛ چنان که امام على (علیه السلام) مى فرماید:

«مَنْ اَتَى الصَّلاةَ عارِفَاً بِحَقِّها غَفَرالله لَهُ»[1]؛ «کسى که نماز به جاى آورد؛ در حالى که عارف به حق آن باشد، خداوند او را مى آمرزد».
 

در واقع حق نماز، به معناى به جاى آوردن آن، با شرایط و آداب کامل است و این نماز کامل و تمام است که معراج انسان و موجب صعود روح او به درجات عالى است. حضرت على بن الحسین (علیه السلام)  حق نماز را چنین بیان فرمود:

«حق نماز این است که بدانى نماز، در آمدن به پیشگاه معبود یگانه است و تو در نماز پیش روى وى ایستاده اى؛ پس آن گاه که بر این حقیقت آگاه گردیدى، سزاوار آنى که در نماز بایستى، ایستادن کسى که خواهنده و ترسنده، بیمناک و امیدوار و مستمند و زارى کننده است و خداى را بزرگ مى دارد».[2]
 

امام صادق (علیه السلام)  نیز درباره حدّ و حدود نماز مى فرماید:

«نماز، کامل نمى شود؛ جز از کسى که داراى وضوى کاملى بوده و نماز را بى کم و کاستى تمام کند و هیچ گونه بیگانگى و دورویى و انحراف در او نباشد. خدا را بشناسد و با شناخت کامل، مقابل او بایستد. خاضع و افتاده و استوار باشد. میان امیدوارى و ناامیدى، شکیبایى و نگرانى قرار گیرد؛ یعنى، در چنان حالى باشد که گویا وعده هاى خداوند برایش عملى مى شود و از او طلب کمک و یارى و بخشش کند. این نماز است که انسان را از بدى ها و زشتى ها دور مى کند».[3]
 

پی‌نوشت‌ها:
[1]. بحارالانوار، ج 82، ص 207؛ تحف العقول، ص 117.
[2]. ر.ک: تحف العقول، ص 258؛ مستدرک سفینة البحار، ج 6، ص312.
[3]. بحارالانوار، ج 84، ص 250.
 

منبع: حضور قلب در نماز، رحیم کارگر؛ قم: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها، دفتر نشر معارف، 1390.
 

در این زمینه حتما بخوانید:

چگونه مى‌توانیم از خدا بخواهیم که توفیق حضور قلب در نماز به ما بدهد؟

چه پیوندى میان حضور قلب در نماز و معرفت و شناخت ما از خدا وجود دارد؟

چه چیزهایى مانع مى شود که نماز خوب و کاملى بخوانیم؟

براى رسیدن به حضور قلب در نماز، چه زمینه هایى را باید در خود به وجود آوریم؟